Pre dvesta i kusur godina braća Kiš, Jožef i Gabor ideju koja je započela još Carica Marija Terezija, o neophodnosti izgradnje kanalske mreže u Vojvodini završila su izgradnju Velikog Bačkog Kanala “Dunav – Tisa”. Kanal je građen čitavih 8 godina, uz učešće preko 3000 radnika. Austrougarski Car Franc II po kojem je kanal prvobitno dobio ime je odobrio gradnju kanala i osnivanje „Privilegovane brodarske kompanije“ u Beču koja je iznela najveći teret izgradnje. Izgrađeni kanal je postao značajan ne samo po tome što je podstakao cirkulaciju robe i novca, formirao unutrašnje tržište i međusobno povezao pojedine regione Podunavlja, već i po tome što je plovni put Dunava skratio za preko 230 kilometara.
Međutim, ovo je priča o jednom drugom kanalu, koji se zove „Dunav – Tisa – Dunav „ i ustvari je spoj svih kanala u Vojvodini, počev od prvog, dužine 70 kilometara na Begeju, od Temišvara do Kleka, čije je iskopavanje započeto 1718. , dakle bezmalo pre 300 godina do svih ostalih, uključujući i prirodne delimično rekonstruisane vodotokove. Kanal , ili, bolje rečeno Hidrosistem ukupno je dugačak 939 kilometara, a u okviru sistema postoji 26 ustava, 16 prevodnica, pet crpnih stanica i brana na Tisi kod Novog Bečeja, kao najveći i najznačajniji objekat.
Tačnije, ovo je priča o našem sugrađaninu, inženjeru Nikoli Mirkovu, koji je rođen 13. maja 1890. godine skoro u centru grada, na početku Kisačke ulice sa kućnim brojem 4. Danas ta kuća ne postoji, srušena je i na njenom mestu je parking za obližnji restoran. Nikola Mirkov je završio Srpsku veliku gimnaziju u Novom Sadu 1908. godine, zatim Tehničku školu u Beču, a u Budimpešti je završio Tehnički fakultet, 1913. godine. Bio je pitomac Tekelijanuma. Potom je dobio radno mesto u Titelu, u privatnoj inženjerskoj kancelariji, a mobilizaciju u Austrougarsku vojsku je izbegao iz zdravstvenih razloga.
Kada se posle nekoliko godina vratio u Novi Sad, dugo je bio šef Hidrotehničkog odeljka i jedan od inicijatora osnivanja Centralnog odbora vodnih zadruga. Kasnije je projektovao odrambeni nasip kod Ratnog ostrva na Dunavu sa pratećim objektima i bio angažovan u njegovoj izgradnji.
foto : Zoran Ješić
Proučavao je i često obilazio obale reka, rečica i kanala. Izučavao je močvare, lekovite vode, močvarno zemljište i tokove reka. Posle oslobođenja bio je jedan od organizatora prvog omladinskog tečaja za odbranu od poplava i radio je u Savezu Vodnih zajednica koji se nalazio u Miletićevoj ulici broj 4. Učestvovao je i na Mirovnoj konferenciji u Parizu, gde je kao vodoprivredni stručnjak, predlagao rešenja za granične vodotokove.
Nikola Mirkov je 1947. godine izložio ideju o gradnji hidrosistema Dunav-Tisa-Dunav. Ideja je nastala posle dužeg izučavanja voda u Vojvodini. Koncept izgradnje je usvojen već u septembru iste godine. U decembru je već izrađen i „Osnovni projekat Velikog kanala DTD“ . Početkom sledeće godine počela je izrada Generalnog projekta DTD. Započeti radovi na izgradnji kanala privremeno su prekinuti u vreme rezolucije Informbiroa i blokade Jugoslavije, ali već 1952. posle katastrofalne dvogodišnje suše, inženjer Nikola Mirkov ponovo pokreće akciju nastavka radova. Predlagao je da izgradnja Kanala DTD mora početi osposobljavanjem i iskorišćavanjem starih kanala u Bačkoj.
Tako je počela izgradnja polja za navodnjavanje duž postojećeg kanala Bezdan-Bečej. Pošto je stalno bio u toka sa aktuelnostima u hidrogradnji zalagao se da najnovija dostignuća budu primenjena i na izgradnji ovog hidrosistema. Nalik na zalivne sisteme u Kaliforniji predložio je podzemne betonske cevovode a uporedo je insistirao i na tehničkoj saradnji sa Italijom i Francuskom koje su radile na sličnim projektima u Alžiru i Tunisu. Rad na planu za gradnju trajao čitavih deset godina i tek je 1957. godine započela gradnja hidrosistema koja je trajala punih 20 godina. Gradnja je potpuno rađena po projektu inženjera Nikole Mirkova.
Inženjer Mirkov je upravo te godine i umro, nepuna tri meseca pošto je izgradnja počela, u Cirihu. Posmtrna urna pohranjena je na Almaškom groblju u Novom Sadu gde se i danas nalazi.
Nikola Mirkov će ostati zabeležen u istoriji i sećanju kao vrhunski vodoprivredni stručnjak ne samo na ovim prostorima, nego i u celoj Evropi, pa i šire. Nije se ženio, nije pušio niti pio. Pored sklonosti ka nauci tečno je govorio još četiri jezika (engleski, nemački, francuski i mađarski) a odlično je poznavao slikarstvo, muziku i pozorišnu umetnost.
U čast Nikole Mirkova jedna ulica na Avijatičarskom naselju nosi njegovo ime.
sve fotografije su preuzete sa interneta sem potpisane
1 Pingback